JĂłzef Bohdan DziekoĹski SÄdziwĂłj

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

29
mnie bardziej dziwi, to �e tu mia� urz�d zje�d�a�, mieli si� dowiadywa�; ju� dr�a�em o dobr�
s�aw� Z�otego Bociana, tymczasem na tym si� sko�czy�o, �e mi polecono milczenie. Kosmo-
polita odwiedzi� panów radnych, biskupa, i wszystko ucich�o. Barona potajemnie pochowa-
no, jakby si� nic nie sta�o nadzwyczajnego. A to jednak uczciwemu cz�owiekowi przykro
widzie� taki wypadek i milcze�. Mog� jeszcze i mnie pos�dza� o bezbo�ne praktyki, albo to
braknie z�ych j�zyków!
W czasie tych rozmów s�o�ce ju� si� zbli�y�o ku zachodowi; m�odzie�cy opuScili gospod�.
S�dziwoj mia� si� jeszcze tego� wieczoru uda� do zamku Wardstein, aby obaczy� Adel�, ode-
tchn�� w jej rozmowie. Na pró�no Rogosz odradza� mu, widz�c, i� wzbudza tylko niech��,
zamilk�. MySl S�dziwoja zape�niona tylko by�a obrazem Kosmopolity.
- Dziwna rzecz - rzek� wreszcie - od pierwszego spostrze�enia tego cz�owieka tylko o nim
ci�gle marz�. Posta� jego czarami zaciera w mej pami�ci rysy kochanki. JakiS g�os wewn�trz-
ny powtarza mi, i� los mój zwi�zany jest z losem jego. Przeczucie nie zawodzi mnie, to jest
mistrz z tego pot�nego bractwa, o którego bytnoSci jeszcze tylu ludzi w�tpi. ***** Ja nie
opuszcz� go, dopóki mnie nie przyjmie...
- Za swego ucznia - doko�czy� ze z�oSliwym Smiechem Rogosz.
- B�dzie to spe�nieniem moich najgor�tszych �ycze�! - odpar� S�dziwoj.
- Otó� masz, do czego ci� prowadzi ten szalony zapa�. Rwi�te to s� s�owa owego uczonego:
Nieszcz�Sliwe umys�y, które si� kwadratur� ko�a, machin� wieczystego ruchu i kamieniem
filozoficznym zajmuj�. Otó� masz owe przeznaczenia, tajemne poci�gi, mimowolne dzia�a-
nia, natchnienia i tym podobne wierutne ba�amustwa. - Jeszcze ty! szlachcic, potomek S�dzi-
mirów, gotów jesteS zosta� s�u��cym w�ócz�gi, niemieckiego szarlatana! A co na to bracia
szlachta wyrzekn�! Powiedz�e, czy nie poni�a to godnoSci i niezaleg�osci cz�owieka, za któ-
rymi obstajesz, owe zdawanie si� na los i wierzenie w przypadki? Nie by��ebym sam godny
litoSci, gdybym czyni� to, czego nie mam zamiaru?
S�dziwoj ju� ostatnich s�ów przyjaciela nie s�ysza�, bo na zakr�cie ulicy, gdzie si� mieli ro-
zejS�, ujrza� nagle o par� kroków przed sob� Kosmopolit�.
Na tle czerwonej �uny nieba na zachodzie powa�na jego posta� wyda�a mu si� kolosalnej bu-
dowy. Rysy jego pogodne, spokojne, postawa niewzruszona, mia�y w sobie coS nadludzkie-
go.
- Cudzoziemcze - rzek� do S�dziwoja - idziesz do zamku Wardstein, wieczorem, tym bar-
dziej w nocy, drogi niebezpieczne. Przyjmij ostrze�enie, nie chodx sam.
Nim S�dziwoj zdo�a� odpowiedzie�, zapyta� si�, co mu grozi, ju� si� oddali�.
Rogosz tym zjawieniem si� równie� uderzony, upokorzy� si� przed sob� musia�, czu� bowiem,
i� nie Smia�by oskar�y� w oczy tego, którego z jakiegoS instynktu nienawidzi�. A dla zag�u-
szenia siebie, szydz�c z S�dziwoja, uniesiony zapa�em, ofiarowa� mu si� towarzyszy� do zam-
ku Wardstein, aby jak twierdzi� urz�dzone zawczasu szalbierstwo Kosmopolity odkry� i zdj��
urok z przyjaciela, lecz S�dziwoj zawo�a�:
- Ja teraz przypominam sobie, jak dzieckiem jeszcze b�d�c, widywa�em tego cz�owieka. I tu-
taj ju� nieraz go widzia�em - a to we snach moich. Ka�dy rys jego twarzy, dxwi�k g�osu,
wszystko mi znajome! Nie s�ysza�eS? On najczystsz� polsk� mow� teraz si� do nas odezwa�.
Rogosz zniech�cony, miotany tajemn� obaw�, któremu wstyd nie pozwala� cofn�� si�, post�-
powa� po kamienistej drodze i milcza�.
30
________________________
* Piwo i wino by�y jedynymi w ówczesnych karczmach u�ywanymi trunkami; wódk� brano tylko u aptekarzy i cyrulików,
jakkolwiek ju� w powszechniejsze u�ycie poczyna�a wchodzi�.
Dziwn� jest rzecz�, i� o wynalazcy tego zabójczego napoju tak dalece zapomniano, �e nawet nie wiemy z pewnoSci� wieku,
w którym �y�; gdy tymczasem mniej wi�cej wiadome jest nazwisko wielkiego wynalazcy peruki albo i tego szanownego ta-
lentu, który pierwszy rozwa�n� r�k� puder sobie we w�osy nasypa�. Pewna jest rzecz�, i� jeszcze oko�o 1330 roku destylacja
wódki po��czona by�a z wielu trudnoSciami i kosztem, dlatego od ówczesnych chemików w wielkiej zachowywana tajemni-
cy. Dopiero ku ko�cowi XV wieku wesz�a w Europie w ogólniejsze u�ycie.
Pierwsze ksi�gi, w których jest wzmianka o wódce, polecaj� j� jako Srodek zabezpieczaj�cy od wielu chorób i jako jedyny
sposób zachowania pi�knoSci i m�odoSci. W 1582 roku Urz�d Municypalny w Frankfurcie n. M. zabroni� jej u�ycia, ponie-
wa� cyrulicy donieSli, i� u�ywanie jej znacznie si� przyczynia do powi�kszenia SmiertelnoSci .
Zakaz ten z tej�e samej przyczyny ponowiony zosta� 1605 roku, kiedy rozpocz�to pali� wódk� nie tylko z wina i piwa, lecz
z samego ziarna, wtedy powsta�a ogólna wrzawa; uwa�ano to jako nadzwyczajne zniewa�enie i nadu�ycie celu, na jaki [ Pobierz całość w formacie PDF ]