suma_22

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

należy wierzyć, że w ten sposób upił się Noe, o czym czytamy w Księdze Rodzaju3).
Albo z powodu zbytniego pożądania i użycia wina; takie pijaństwo jest grzechem,
będącym gatunkiem w rodzaju obżarstwa; obżarstwo bowiem można popełnić przez
przesadę w jedzeniu i piciu, czego w słowach wyżej przytoczonych Apostoł zakazuje.
Ad 1. Według Filozofa4), niewrażliwość, będąca przeciwstawieniem umiarkowania,
zachodzi rzadko . Dlatego występek ten i jego postacie, które są przeciwieństwem
nieumiarkowania, nie mają osobnych nazw; stąd nie ma go też występek
przeciwstawny pijaństwu. A przecież, gdyby ktoś świadomie wstrzymywał się od
picia wina ze szkodą dla zdrowia, nie byłby bez winy.
Ad 2. Zarzut ten dotyczy kalectwa jako następstwa' pijaństwa, którego pijący nie
zamierza. Natomiast nieumiarkowane użycie wina pochodzi z woli, a to stanowi
grzech. .
Ad 3. Pijący, który nie był świadomy mocy wina. nie jest winien grzechu. Podobnie
nie poczytuje się za grzech zapraszającemu kogoś do picia, jeśli nie zdawał sobie
sprawy z tego, że pijący ma słabą głowę i daną mu ilością upije się. Jeśli jednak
zachodziła świadomość u obu, obaj nie są wolni od grzechu.
Ad 4. Zachodzą okoliczności, w których należy unikać upominania grzeszącego, by,
jak to powiedziano wyżej5), nie stał się jeszcze gorszym. Dlatego przy omawianiu
pijaństw i obżarstw mówi Augustyn w liście do Biskupa Aureliusza6): Jestem zdania,
że występki te należy usuwać nie sposobami ostrymi, twardymi i drogą nakazów, lecz
raczej nauczaniem niż zakazami, raczej upominaniem niż grozbami. Tak należy
postępować w stosunku do większości grzeszników; surowość można stosować tylko
wobec grzechu nielicznych .
55
Artykuł 2.
CZY PIJACSTWO JEST GRZECHEM ZMIERTELNYM?
Wydaje się, że pijaństwo nie jest grzechem śmiertelnym.
1. W swym kazaniu o Czyśćcu mówi Augustyn1), że pijaństwo jest grzechem
śmiertelnym, jeśli się często powtarza . Lecz częstość jest okolicznością, która nie
może zmienić rodzaju grzechu, ani też dodać do grzechu lekkiego te] nieskończonej
ciężkości, która czyni grzech śmiertelnym, jak o tym była mowa wyżej2). Zatem, jeśli
pijaństwo samo przez się nie jest grzechem śmiertelnym, nie może się stać takim przez
częste powtarzanie.
2. W tym samym kazaniu mówi Augustyn: zjedzenie lub wypicie więcej niż potrzeba
należy do najmniejszych grzechów , a przecież pijaństwo polega na nadmiernym
piciu.
3. Nie można czynić dla zdrowia czegoś co jest grzechem śmiertelnym. Natomiast
nieraz lekarze zalecają wypicie dużej ilości napojów upajających celem wywołania
wymiotów potrzebnych dla zdrowia, a przecież pijaństwo jest nadmiernym użyciem
takich napojów.
Jednakże w Kanonach Apostolskich3) znajdujemy następujący przepis: Jeśli
biskup, kapłan lub diakon oddaje się grom lub pijaństwu, albo się poprawi, albo
winien być złożony z urzędu; jeśli zaś to czyni subdiakon, lektor lub kantor, jeśli się
nie poprawi, ma być pozbawiony Komunii; to samo dotyczy świeckich . Ponieważ zaś
powyższe kary były wymierzane tylko za grzechy śmiertelne, wobec tego pijaństwo
jest grzechem śmiertelnym.
Odpowiedz: Jak powiedziano, grzech pijaństwa polega na nieumiarkowanym użyciu i
żądzy wina. To zaś może zajść trojako: albo ktoś nie zdaje sobie sprawy, że
przekroczył miarę i że napój jest łatwo upajający; w tym wypadku upicie się może nie
być grzechem. Albo zdaje sobie sprawę, że wypił za dużo, ale nie zdaje sobie sprawy z
upajającej mocy tego co wypił; tutaj pijaństwo może być grzechem lekkim. Albo też
ktoś zdaje sobie sprawę z nadmiaru wypicia i z mocy wypitego trunku, a jednak woli
raczej upić się, niż wstrzymać się od picia; tutaj zachodzi pijaństwo we właściwym
tego słowa znaczeniu. Ocena moralna czynu zależy bowiem nie od tego, co się stanie
poza zamierzeniem (intencją), lecz od tego, co jest zamierzone jako takie w nim
samym. W wypadku pijaństwa człowiek świadomie i własnowolnie pozbawia się
zdolności używania rozumu, który sprawia, że czynimy dobrze a unikamy zła; samo
bowiem wystawienie się na niebezpieczeństwo popadnięcia w grzech śmiertelny jest
grzechem śmiertelnym. Dlatego Ambroży mówi4): Należy unikać pijaństwa, bo ono
powoduje niemożność uniknięcia występku; czego bowiem nie zrobilibyśmy będąc
trzezwymi, to w zamroczeniu pijaństwa popełniamy nieświadomie . Dlatego jako
takie pijaństwo jest grzechem śmiertelnym.
Ad 1. Częstość czyni pijaństwo grzechem śmiertelnym nie z powodu samego
powtarzania się upicia, lecz ponieważ jest rzeczą niemożliwą, by człowiek często
upijający się nie chciał świadomie popełniać pijaństwa, bo przecież ma już
doświadczenie co do mocy trunku i słabości swej głowy.
Ad 2. Jedzenie i picie ponad miarę potrzeby jest występkiem obżarstwa, które nie
zawsze jest grzechem śmiertelnym. Natomiast jest grzechem śmiertelnym świadome
56
chcenie wypicia aż do stopnia upicia się. Dlatego to Augustyn mówi5): Trzymam się
z dala od pijaństwa, zlituj się (Boże), by ono nie zbliżało się do mnie, zdarzało się
bowiem, że czasem podchmieliłem sobie .
Ad 3. Jak powiedziano wyżej6), miarą w użyciu pokarmów i napojów jest zdrowie
ciała. Dlatego, jak zdarza się, że ilość wystarczająca dla człowieka zdrowego jest
nadmierna dla chorego, tak może się zdarzyć, że co dla zdrowego jest nadmierne jest
dla chorego wystarczające.
Skoro zatem ktoś je lub pije dużo, ale ze względów zdrowotnych, by
spowodować wymioty, nie należy uważać, że zaszła przesada. Jednakże wymioty
mogą być spowodowane nie tylko napojem upajającym, ponieważ może je
spowodować picie lEthicj wody; dlatego ten powód nie tłumaczy czyjegoś pijaństwa.
Artykuł 3.
CZY PIJACSTWO JEST NAJCI%7łSZYM Z GRZECH�W ?
Wydaje się, że pijaństwo jest najcięższym grzechem.
1. Chryzostom wyraża się następująco1): Niczego tak diabeł w ludziach nie lubi jak
pijaństwo i rozwiązłość, która jest matką wszystkich występków . Zaś w Dekretach
powiedziano 2): Duchowni powinni przede wszystkim unikać pijaństwa, które jest
matką i karmicielką wszystkich występków .
2. Grzechem jest to, co pozbawia dobra, jakim jest rozum, to zaś czyni przede
wszystkim pijaństwo.
3. Na wielkość winy wskazuje wielkość kary. Lecz pijaństwo ściąga na człowieka
największą karę, bo, według Ambrożego3), nie byłoby wśród ludzi niewolnictwa,
gdyby nie pijaństwo .
Wszakże, według Grzegorza4), występki duchowe są większe niż cielesne.
Ponieważ zaś pijaństwo jest występkiem cielesnym, dlatego nie jest największym
grzechem.
Odpowiedz: Przyczyną, że coś jest złe, jest to, że pozbawia ono dobra. Wobec tego, im
większe jest to dobro, którego zło pozbawia, tym to zło jest większe. Otóż dobro Boże
jest bez wątpienia większe niż dobro ludzkie. Dlatego grzechy bezpośrednio przeciw
Bogu są cięższe niż grzech pijaństwa, który bezpośrednio jest przeciw dobru rozumu
ludzkiego.
Ad 1. Człowiek ma największą skłonność do grzechów nieumiarkowania dlatego, że [ Pobierz całość w formacie PDF ]